Czy dokapitalizowanie spółki należy raportować jako schemat podatkowy?

Prowadzenie działalności gospodarczej na stale zmieniającym się rynku wymaga dużej elastyczności oraz umiejętności szybkiego i adekwatnego reagowania na pojawiające się trudności, ale również dostrzegania okazji do rozwoju.

Niezależnie jednak od wielkości przedsiębiorstwa – taka elastyczność często wymaga odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Zarówno, kiedy trzeba szybko zażegnać niespodziewane kryzysy, jak i przy okazji natrafienia na nowe możliwości inwestycyjne.

Jednak nie zawsze firma w danej chwili posiada środki niezbędne do odpowiedniego zareagowania na nową sytuację. Spółki, mierzące się z tym problemem zazwyczaj w takiej sytuacji sięgają do dostępnych źródeł po dodatkowy kapitał. Potrzebne środki finansowe mogą być pozyskiwane bezpośrednio od właścicieli (wspólników) lub podmiotów zewnętrznych (np. banków).

---

Dokapitalizowanie spółki

W zależności od formy prawnej oraz sytuacji finansowej, spółki mogą zostać dokapitalizowane na trzy sposoby:

• pożyczką,
• podwyższeniem kapitału zakładowego,
• dopłatami.

Każda z tych metod wiąże się z pewnymi kosztami, koniecznością dopełniania określonych formalności oraz niesie za sobą konkretne skutki podatkowe. Czy takie dokapitalizowanie powinno zostać zaraportowane jako schemat podatkowy? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zagłębić się nieco w przepisy regulujące schematy podatkowe.

Co to jest schemat podatkowy?

Zgodnie z zapisami Ordynacji Podatkowej przez schemat podatkowy rozumie się uzgodnienia, które:

• spełniają kryterium głównej korzyści oraz posiadają ogólną cechę rozpoznawczą,
• posiadają szczególną cechę rozpoznawczą, lub
• posiadają inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Ponadto Ustawa wyróżnia schematy podatkowe standaryzowane, czyli możliwe do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany jego istotnych założeń, w szczególności dotyczących rodzaju czynności podejmowanych lub planowanych w ramach schematu podatkowego, oraz schematy podatkowe transgraniczne, które oprócz spełnienia kryterium głównej korzyści i posiadania którejkolwiek ze wskazanych w Ordynacji Podatkowej ogólnej cechy rozpoznawczej lub szczególnej cechy rozpoznawczej spełnia jeszcze kryterium transgraniczne.

Uzgodnienia i korzyści

Wspomniane w tych przepisach „uzgodnienia” oznaczają czynność lub zespół powiązanych ze sobą czynności, w tym czynność planowaną lub zespół czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego.

Korzyścią, o której wspomina Ustawa może być:

• niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości,
• powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
• powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku,
• brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on z niepowstania zobowiązania podatkowego, odsunięcia w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenia jego wysokości,
• podwyższenie kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym,
• niepowstanie obowiązku lub odsunięcie w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, w tym informacji o schematach podatkowych.

Cechy rozpoznawcze

W art. 86a § 1 Ordynacji Podatkowej wymienione są szczegółowe wykazy ogólnych, szczególnych oraz innych szczególnych cech rozpoznawczych wpływających na to, czy uzgodnienie powinno być zakwalifikowane jako schemat podatkowy. Przykładem takiej cechy może być chociażby zmiana kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiana zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania. Również fakt korzystania z usług doradcy podatkowego, którego wynagrodzenie będzie uzależnione od uzyskanej korzyści podatkowej może stanowić ogólną cechę rozpoznawczą schematu podatkowego.

---

Kiedy dokapitalizowanie spółki będzie schematem podatkowym?

Sam fakt podwyższenia kapitału spółki nie jest jeszcze wystarczająca przesłanką do powstania obowiązku raportowania schematu podatkowego. Kluczowe znaczenie ma tu jednak sposób, w jaki to podwyższenie zostanie przeprowadzone. Jeżeli faktycznym głównym kryterium wyboru metody dokapitalizowania będzie korzyść podatkowa, która zostanie osiągnięta chociażby w wyniku zmiany kwalifikacji przychodów do innego źródła – takie dokapitalizowanie spełni ustawowe kryterium głównej korzyści oraz posiadania ogólnej cechy rozpoznawczej.

W praktyce opisana sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku, kiedy część wkładu przeznaczonego na dokapitalizowanie spółki zostanie zaliczona na rzecz kapitału zapasowego (agio) celem obniżenia wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych, zamiast zaliczenia całości wkładu na kapitał zakładowy.

Również w przypadku konwersji wierzytelności na kapitał zakładowy, czyli w sytuacji, kiedy wierzyciel zgadza się na otrzymanie udziałów lub akcji spółki zamiast zwrotu pożyczki, raportowanie może okazać się konieczne. Zwiększenie kapitału zakładowego w taki sposób nie podlega opodatkowaniu – niewykluczone zatem, że będzie stanowić korzyść podatkową.

Podejmując decyzję o podwyższeniu kapitału spółki należy więc każdorazowo zbadać, czy obrana metoda postępowania spełnia przesłanki decydujące o kwalifikacji uzgodnienia jako schematu podatkowego podlegającego zaraportowaniu.

***