Wpływ sytuacji powodziowej w Polsce na prawa oraz obowiązki pracowników i pracodawców
Poniżej przedstawiamy krótkie podsumowanie rozwiązań prawnych, które mają albo też mogą mieć zastosowanie w sytuacji powodziowej:
Nieobecność w pracy w związku z powodzią
Zasadą jest, że w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy (a powódź taką właśnie przyczyną jest), pracownik jest obowiązany zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności.
Pracownik powinien poinformować o tym pracodawcę nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli pracownik nie miał możliwości poinformowania pracodawcy o swojej nieobecności, z przyczyn od niego niezależnych, nie powinno się wobec pracownika wyciągać negatywnych konsekwencji prawnych.
Sytuacja powodziowa, w jakiej znalazł się pracownik, stanowi usprawiedliwioną przyczynę jego nieobecności.
Zwolnienie członka OSP na czas działań ratowniczych
Pracodawca ma również obowiązek zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu.
Członek OSP, który uczestniczy w działaniu ratowniczym, ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za uczestnictwo w działaniu ratowniczym.
Za czas nieobecności w pracy w tym wypadku nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej
Pracownikowi, w związku z powodzią, przysługuje zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Wniosek pracownik można złożyć ustnie lub pisemnie, nawet w dniu, w którym sytuacja powodziowa zaistnieje. Pracodawca jest obowiązany udzielić tego zwolnienia na wniosek pracownika w terminie wskazanym przez pracownika.
Urlop na żądanie
Pracownik, w związku z powodzią, może wnioskować również o udzielenie mu urlopu na żądanie (nie więcej jednak niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym).
Praca zdalna
Praca zdalna może być wykonywana na polecenie pracodawcy:
- w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego (czyli ogłoszony stan klęski żywiołowej), stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub
- w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.
Praca zdalna na polecenie pracodawcy wymaga potwierdzenia pracownika, że ten ma odpowiednie warunki do świadczenia pracy zdalnej oraz spełnienia warunków wskazanych w przepisach kodeksu pracy.
Opieka nad dzieckiem
W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub innej placówki opiekuńczej opiekun dziecka do lat 8 może starać się o zasiłek opiekuńczy.
Urlop na opiekę na dziecko
Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Wynagrodzenie za czas przestoju
Jeśli zakład pracy nie funkcjonuje z powodu powodzi, pracodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie przestojowe.
Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
Urlop bezpłatny
Pracownik, który wykorzystał wszystkie przysługujące mu uprawnienia w sytuacji powodziowej może zwrócić się również do pracodawcy o udzielenie mu urlopu bezpłatnego. Uwzględnienie wniosku pracownika o udzielenie urlopu bezpłatnego zależy w tym wypadku od swobodnego uznania pracodawcy.
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (ustawa)
Zgodnie z art. 8 ustawy faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy.
Za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z przyczyny, o której mowa wyżej, pracownikowi przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika.
Jeżeli pracownik ma prawo do wynagrodzenia na podstawie innego przepisu (np. siła wyższa, opieka nad dzieckiem), minimalne wynagrodzenie za pracę nie przysługuje.
Pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi u tego pracodawcy. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.
W myśl art. 10 ustawy środki z ZFŚS mogą być przeznaczone na cele związane z pomocą dla poszkodowanych zatrudnionych u pracodawcy, który utworzył fundusz, a także dla poszkodowanych zatrudnionych u innego pracodawcy. Okres stosowania art. 10 został ustalony do dnia 31 grudnia 2024 r.
Źródło: Artykuł przygotowany przez naszego partnera kooperacyjnego – kancelarię prawną SDZLEGAL Schindhelm
Jeśli mają Państwo pytania dotyczące opisanego tematu lub potrzebują Państwo dodatkowych informacji – zapraszamy do kontaktu:
DZIAŁ DS. RELACJI Z KLIENTAMI
ELŻBIETA NARON
Główny Konsultant
ds. relacji z klientami
Grupa getsix
***
