Dyrektywa UE w sprawie VAT tzw. Pakiet Quick Fixes został wprowadzony w Polsce od 1 lipca 2020 r.

Rozliczanie VAT w transakcjach łańcuchowych dotychczas powodowało wiele wątpliwości oraz niespójności z uwagi na brak zharmonizowanych regulacji na poziomie unijnym. Od 1 stycznia br. obowiązują w tym zakresie zmiany wprowadzone do Dyrektywy Rady UE 2006/112 w ramach pakietu tzw. Quick Fixes, które ujednolicają rozliczanie transakcji łańcuchowych w UE. Polska wprowadza te zmiany z 6 miesięcznym poślizgiem na podstawie znowelizowanej od 1 lipca ustawy o VAT.

Opublikowana pod koniec czerwca bieżącego roku ustawa wprowadza zmiany m.in. w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawie o podatku od towarów i usług, ustawie o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz innych ustawach.

Wraz z tą ustawą zachodzi implementacja wynikającego z Dyrektywy UE 2018/1910 pakietu zmian, tzw. Quick Fixes, który dotyczy podatku VAT.

Nowe przepisy obowiązują już od 1 lipca 2020 r.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje w tym zakresie.

Jeśli w łańcuchu uczestniczy 3 podatników (A-B-C) przy czym podatnik A sprzedaje towar podatnikowi B (podmiotowi pośredniczącemu) podatnik B sprzedaje ten towar dalej podatnikowi C towar jest wysyłany bezpośrednio od A do C, a transport organizuje podmiot B wówczas zasadą generalną jest przyjęcie, że to transakcja A – B jest „ruchoma” i podlega opodatkowaniu stawką 0% w państwie, z którego towary są wysyłane.

Podatnik B działający jako podmiot pośredniczący może tę zasadę zmienić. Inne rozwiązanie zostanie wprowadzone w sytuacji, gdy pośrednik (B) przekaże swojemu dostawcy (A) nadany przez państwo, z którego odbywa się wysyłka lub transport towarów, numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. W takim przypadku transakcja WDT (wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów) zostanie przypisana sprzedaży pomiędzy pośrednikiem a kolejnym nabywcą (w powyższym przykładzie WDT stanowiłaby dostawa między drugim a trzecim podmiotem).

Kluczowe dla określenia skutków VAT transakcji łańcuchowych według nowych zasad jest więc wskazanie podmiotu pośredniczącego (B), który poprzez podanie określonego numeru VAT-UE decyduje w praktyce jak transakcje w łańcuchu powinny zostać opodatkowane.

Warto zrewidować dotychczasowe ustalenia biznesowe i warunki dostaw towarów z unijnymi kontrahentami, aby określone w nowych przepisach skutki VAT były optymalne dla stron transakcji. Praktyczny problem może pojawić się np. w sytuacji, gdy podmiot pośredniczący (B) zdecyduje się podać swój numer nadany w kraju wysyłki towarów już po wystawieniu faktury i rozliczeniu transakcji, co skutkowałoby zaległością podatkową u dostawcy, który do dostawy na jego rzecz słusznie zastosował stawkę 0%. Stąd bardzo istotne jest ustalenie z góry jakim numerem posłuży się nabywca występujący w roli podmiotu pośredniczącego i uzyskanie od niego tego numeru.

Zmiany te dotyczą wyłącznie handlu wewnątrzunijnego. Transakcje łańcuchowe obejmujące import i eksport, będą rozliczane według dotychczasowych zasad (z wszelkimi z tym związanymi wątpliwościami).

Z VAT-owskiego punktu widzenia z magazynem typu call-off mamy do czynienia wówczas, gdy:

• w chwili transportu towarów do innego państwa członkowskiego sprzedawca (X) wie dokładnie, kim jest nabywca (Y) (zna jego tożsamość i podatkowy status),
• transportowane towary trafiają w pierwszej kolejności do magazynu konsygnacyjnego znajdującego się w państwie członkowskim dostawy towarów, a stamtąd, w dogodnym momencie (czyli wtedy, gdy są potrzebne do dalszej odsprzedaży, do produkcji, do wykonania usługi), pobierane są przez nabywcę (Y).

Nowe przepisy ustawy o VAT, które mają zapewnić zgodność z Dyrektywą, nieco zmodyfikowaną i uproszczoną charakterystykę działania magazynu konsygnacyjnego zwaną procedurą magazynu call-off stock. Najważniejsze różnice wynikające z nowych, przepisów to:

• podmiot X nie musi już spełniać warunku braku rejestracji na VAT w kraju, w którym prowadzony jest magazyn typu call-off stock. Może on być zarejestrowany w tym kraju, a nie może jedynie posiadać w nim siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności,
• magazyn typu call-off stock nie musi już być prowadzony wyłącznie przez podmiot Y, ale może być także prowadzony przez podmiot trzeci,
• podmiot Y nie musi już dokonywać zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze prowadzenia magazynu konsygnacyjnego przed pierwszym wprowadzeniem przez X towaru do magazynu, ale na nowych zasadach będzie musiał dokonać takiego zawiadomienia w terminie 14 dni od dnia pierwszego wprowadzenia towarów do magazynu,
• podmiot Y może zostać zastąpiony przez inny podmiot, w trakcie trwania procedury call-off stock i nie wpłynie to na utratę uproszczenia wynikającego z tej procedury,
• podmiot X, podmiot Y oraz ewentualnie podmiot trzeci prowadzący magazyn, będą musieli prowadzić szczegółową ewidencję towarów, która została określona Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) 282/2011,
• na podmiocie X będzie ciążył nowy obowiązek, w postaci konieczności złożenia Informacji Podsumowującej VAT-UE w kraju wysyłki, w momencie przemieszczenia towarów, z podaniem numeru VAT przyszłego nabywcy towaru.
• maksymalny okres przechowywania towarów w magazynie bez powstania obowiązku podatkowego wynosi 12 miesięcy, co jest pogorszeniem sytuacji, gdyż dotychczas był to okres 24 miesięcy,
• upływ maksymalnego okresu przechowywania, utrata lub zniszczenie towaru oznacza konieczność wykazania WNT z tytułu przemieszczenia własnych towarów przez podmiot X,
• jeżeli w terminie 12 miesięcy nie nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel i zostały one powrotnie przemieszczone do państwa członkowskiego, z którego zostały pierwotnie wysłane, a podmiot X zarejestrował ich powrotne przemieszczenie to uznaje się, że nie miało miejsca wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.

Analiza zmian:

Plusami nowej regulacji dla przedsiębiorców z pewnością jest to że:

• magazyn konsygnacyjny będzie mógł być prowadzony przez podmiot trzeci, co powinno znacznie rozszerzyć krąg podmiotów, które będą mogły z tych regulacji skorzystać.
• wprowadzenie możliwości zastąpienia odbiorcy. Przykładowo, jeżeli polski podatnik dostarczy do magazynu w Niemczech wyprodukowane towary, a niemiecki kontrahent nie dokona ich nabycia to możliwe będzie, przy spełnieniu określonych warunków, zastąpienie tego kontrahenta innym, a zmiana taka nie pozbawi stron tej transakcji benefitów wynikających z zastosowania procedury magazynu call-off stock.
• wprowadzenie możliwości powrotnego wywozu towaru. Jeśli polskiemu podatnikowi, w ogóle, nie uda się tego towaru sprzedać to będzie on mógł przetransportować ten towar do Polski i nie poniesienie z tego tytułu żadnych konsekwencji, gdyż transakcja ta będzie neutralna podatkowo.

Minusem dla przedsiębiorców z pewnością jest:

• skrócenie, z 24 do 12 miesięcy, czasu, w jakim towary mogą być przechowywane przed dostawą.
• konieczność wykazania WNT (wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru) z tytułu utraty lub zniszczenia towaru, co często spowodowane jest przecież czynnikami niezależnymi od stron transakcji. Szczególne problemy mogą dotyczyć tu branży spożywczej, która obraca towarami ze swej natury nietrwałymi.

Na koniec należy również wspomnieć, że wraz z ww. zmianami dokonuje się zmiany w kodeksie karnym skarbowym, w którym wprowadzone zostaje nowe wykroczenie polegające na niezłożeniu lub nieterminowym złożeniu zawiadomienia do naczelnika urzędu skarbowego o prowadzeniu magazynu w procedurze “call off stock”. Osoba odpowiedzialna za takie zaniechanie będzie podlegać karze grzywny za wykroczenia skarbowe.

Zgodnie z opublikowaną ustawą – w celu zastosowania stawki 0 proc. w WDT – powstał bezwzględny wymóg podania przez nabywcę towaru ważnego numeru identyfikacyjnego VAT, a także złożenia przez dostawcę prawidłowej informacji podsumowującej VAT-UE.

Jeżeli powyższe warunki nie zostaną spełnione stawka 0 proc. będzie mogła być stosowana jedynie po pisemnym wyjaśnieniu przez podatnika tego uchybienia naczelnikowi urzędu skarbowego.

W tym miejscu pragniemy przypomnieć, że dyrektywa ta miała zostać wdrożona w państwach unijnych do 1 stycznia 2020 r. Niemniej jednak, Polska nie dotrzymała tego terminu, w związku z czym pod koniec 2019 r. MF wydało komunikat. Podatnik mógł wybrać – a następnie konsekwentnie stosować we wszystkich aspektach związanych z rozliczaniem VAT danej transakcji – czy od 1 stycznia 2020 r. będzie stosował przepisy dyrektywy, czy dotychczasowe przepisy polskiej ustawy o VAT.

Od 1 lipca 2020 r. podatnik będzie zobowiązany do stosowania wyłącznie nowych przepisów ustawy o VAT.

---