Zastrzeżenie numeru PESEL

Od 17 listopada, obywatele Polski mają możliwość zastrzeżenia numeru PESEL w krajowym rejestrze. Ma to stanowić barierę dla nieuprawnionego korzystania z danych osobowych przy zaciąganiu kredytów oraz zapobiegać różnym formom przestępstw i oszustw.

Aktualnie numer PESEL można zabezpieczyć poprzez platformę obywatel.gov.pl, w aplikacji mObywatel lub osobiście, w urzędzie. W przyszłości banki krajowe, kasy oszczędnościowo-kredytowe typu spółdzielczego oraz usługi pocztowe otrzymają uprawnienia do umożliwienia zastrzeżenia numeru PESEL za pośrednictwem ich usług.

Co będzie potrzebne do zastrzeżenia numeru PESEL?

W przypadku zastrzegania numeru PESEL przez Internet potrzebne będzie jedno z poniższych:

• profil zaufany
• podpis kwalifikowany
• e-dowód
• dane do logowania do bankowości elektronicznej

W przypadku wizyty w urzędzie będzie trzeba przygotować:

• jeśli jesteś obywatelem polskim – dowód osobisty lub paszport,
• jeśli jesteś cudzoziemcem – dokument podróży cudzoziemca lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo,
• jeśli jesteś obywatelem Ukrainy lub małżonkiem obywatela Ukrainy bez obywatelstwa ukraińskiego i:
• masz numer PESEL ze statusem UKR,
• nie masz żadnego z wyżej wymienionych dokumentów

– inny dokument, na podstawie którego ustalono twoją tożsamość przy nadawaniu statusu UKR.

oraz

• wniosek o zastrzeżenie numeru PESEL albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL – wniosek można pobrać ze strony rządowej i wydrukować w domu lub poprosić urzędnika o wydrukowanie i wypełnienie wniosku.

W obu przypadkach usługa zastrzegania numeru PESEL jest darmowa i realizowana od razu.

W przypadku niemożności złożenia wniosku o zastrzeżenie numeru PESEL z powodu choroby, niepełnosprawności lub innej nieprzezwyciężalnej przeszkody, możliwe jest dokonanie tego zastrzeżenia poprzez pełnomocnika.

Pełnomocnik ten musi:

• osobiście pojawić się w urzędzie gminy
• złożyć szczególne pełnomocnictwo do wykonania tej czynności
• potwierdzić swoją tożsamość za pomocą dokumentu tożsamości.

W przypadku osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych, wniosek o zastrzeżenie numeru PESEL lub jego cofnięcie może zostać złożony osobiście w urzędzie gminy przez opiekuna prawnego lub kuratora. W tym celu konieczne jest przedstawienie orzeczenia sądowego potwierdzającego ich status jako opiekuna lub kuratora, a także potwierdzenie tożsamości za pomocą dokumentu tożsamości.

Dlaczego warto zastrzec PESEL?

W przypadku np. zgubienia dokumentów tożsamości dane osobowe takie jak PESEL, imię i nazwisko mogą być wykorzystane przez inne osoby np. do wyrobienia fałszywego dowodu osobistego i:

• przejęcia karty SIM, co z kolei może poskutkować uzyskaniem dostępu do innych usług powiązanych z numerem telefonu,
• uzyskania kredytów w „parabankach”,
• zarejestrowania karty SIM prepaid, która może posłużyć do celów przestępczych,
• zawierania umów cywilno-prawnych (np. wynajęcia samochodu),
• sprzedaży nieruchomości osoby, której dane dotyczą,
• innego posłużenia się tymi (fałszywymi) danymi.

Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL

W Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL każda osoba fizyczna będzie uprawniona do wykonania kilku operacji.

Najważniejsze z nich to:

• zastrzeżenie numeru PESEL
• cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL
• ustawienie automatycznego zastrzeżenia numeru PESEL
• sprawdzenie historii weryfikacji numeru PESEL przez instytucje i firmy
• podgląd historii zmian statusu.

Szczególnie istotny jest punkt czwarty, który umożliwia monitorowanie, kto i kiedy weryfikował nasz numer PESEL. Jeśli pojawią się w historii zdarzenia nieznane użytkownikowi, może to wskazywać na próbę kradzieży tożsamości.

Jak cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL?

Proces wycofania zastrzeżenia numeru PESEL odbywa się analogicznie do jego pierwotnego zabezpieczenia, czyli za pośrednictwem platformy mObywatel, na stronie obywatel.gov.pl lub osobiście w urzędzie. Podobnie jak samo zastrzeżenie, także wycofanie jest bezpłatne. Nie ma ograniczenia co do liczby zastrzeżeń ani ich anulowania.

W przypadku decyzji o wycofaniu zastrzeżenia numeru PESEL:

• można zdecydować się na cofnięcie bezterminowe

lub

• określić datę i godzinę, kiedy system automatycznie ponownie zastrzeże numer PESEL.

Nowe obowiązki

Od 1 czerwca 2024 roku, banki, instytucje kredytowe oraz notariusze przed zawarciem umowy lub przystąpieniem do czynności zobowiązani będą do weryfikacji w rejestrze, czy PESEL danej osoby nie został objęty zastrzeżeniem. Zgodnie z przepisami ustawy, obywatele nie będą ponosić odpowiedzialności za zobowiązania, które zostały zaciągnięte bez ich wiedzy, pomimo istniejącego zastrzeżenia. W trakcie okresu przejściowego, obejmującego czas od 17 listopada 2023 r. do 1 czerwca 2024 r., podmioty nie będą zobowiązane, korzystania z informacji zawartych w rejestrze.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości.

Jeśli mają Państwo pytania dotyczące opisanego tematu lub potrzebują Państwo dodatkowych informacji – zapraszamy do kontaktu:

Zadaj pytanie »

DZIAŁ DS. RELACJI Z KLIENTAMI

ELŻBIETA NARON
Główny Konsultant
ds. relacji z klientami
Grupa getsix

***