Zmiany przepisów podatkowych 2019 | Beneficjent rzeczywisty w polskim przedsiębiorstwie

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych w nowej ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

Szanowni Państwo,

Chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na nową inicjatywę ustawodawczą, która wejdzie w życie we wrześniu 2019 roku.

Renomowana kancelaria prawna sdzlegal Schindhelm, we współpracy z getsix^®, przygotowała dla Państwa podsumowanie ze specjalną sekcją najczęściej zadawanych pytań. Chcielibyśmy gorąco polecić, aby jak najszybciej zapoznali się Państwo z tym aktem prawnym. Chętnie wesprzemy Państwa zarówno w teorii, jak i w praktyce.

13 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723; dalej jako: „Ustawa”), która zastąpiła dotąd obowiązującą ustawę w przedmiotowym zakresie. Zgodnie z uzasadnieniem projektu Ustawy, ma ona na celu zwiększenie efektywności działania systemu zapobiegania praniu pieniędzy, a także dostosowanie polskich regulacji w tym zakresie do regulacji unijnych, w tym w szczególności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. dyrektywa AML IV).

Na mocy Ustawy, w dniu 13 września 2019 r. ma zostać utworzony Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. Utworzenie przedmiotowego rejestru rodzi dla zdecydowanej większości spółek prawa handlowego nowe obowiązki, które spółki te będą zobowiązane spełnić w określonych ustawowo terminach. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze informacje w zakresie projektowanego funkcjonowania rejestru, zakresu ujawnianych danych oraz obowiązków spółek handlowych związanych z utworzeniem rejestru.

1. Beneficjent rzeczywisty

Kluczowa dla przedmiotowego zagadnienia jest definicja „beneficjenta rzeczywistego”, która na gruncie nowej Ustawy doznała rozszerzenia w stosunku do uprzednio obowiązującej. Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy, beneficjentem rzeczywistym jest:

„osoba fizyczna lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem [osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką nieposiadającą osobowości prawnej] poprzez posiadane uprawnienia, które wynikające z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna [dalej jako „Definicja Ogólna”], do beneficjentów rzeczywistych zalicza się także:

1. w przypadku klienta będącego osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego:
   • osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
   • osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
   • osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
   • osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad klientem poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa wart. 3 ust.1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz.U. z2019r. poz.351), lub
   • osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym, drugim, trzecim i czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu [dalej jako: „Katalog”]”.

Ustawowa definicja beneficjenta rzeczywistego jest szeroka, gdyż wskazane w ustawie wyliczenie jest jedynie uszczegółowieniem tej definicji, jednak jej nie wyczerpuje. Wymaga to zatem każdorazowego sprawdzenia danego podmiotu i jego procesów decyzyjnych w zakresie istnienia i ewentualnej tożsamości beneficjentów rzeczywistych, którzy posiadają uprawnienia kontrolne nad procesem decyzyjnym w nawiązywaniu relacji biznesowej lub przy realizacji transakcji okazjonalnej i mogą mieć na niego decydujący wpływ, jednak nie mieszczą się w wymienionym Katalogu a jedynie w Definicji Ogólnej.

2. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – informacje o rejestrze

W celu zwiększenia bezpieczeństwa obrotu, ułatwienia weryfikacji struktur osób prawnych w sposób obiektywny oraz przetwarzania informacji o beneficjentach rzeczywistych, Ustawa przewiduje utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (dalej jako: „CRBR” lub „Rejestr”). Zgodnie z przepisami przejściowymi Ustawy, CRBR utworzony ma zostać 13 października 2019 r.

Rejestr ma być jawny, a dostęp do niego bezpłatny. CRBR prowadzony będzie przez Ministerstwo Finansów w systemie teleinformatycznym. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji (Dz. U. z 2018 r., poz. 965; dalej jako: „Rozporządzenie”) Rejestr znajdować się będzie na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, za pośrednictwem której można będzie składać wnioski o wpis/ aktualizację danych w Rejestrze, sprawdzić status ich przetwarzania przez właściwy organ oraz pobrać informacje o beneficjentach rzeczywistych.

3. Obowiązki spółek związane z utworzeniem Rejestru

Wszystkie spółki prawa handlowego z wyjątkiem publicznych spółek akcyjnych, tj (i) spółki jawne, (ii) spółki komandytowe, (iii) spółki komandytowo-akcyjne, (iv) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, (v) spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych, zobowiązane będą do zgłoszenia do Rejestru informacji o swoich beneficjentach rzeczywistych oraz aktualizacji przedmiotowych danych w przypadku ich zmiany.

Zakres informacji podlegających zgłoszeniu do CRBR obejmuje (i) dane identyfikacyjne spółki oraz (ii) dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki, przy czym:

1. w zakresie danych identyfikacyjnych spółki są to: nazwa (firma), forma organizacyjna, siedziba, numer KRS, NIP;
2. w zakresie danych identyfikacyjnych beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki są to: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL, informacja o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.

Zgłoszenia do Rejestru będą dokonywane nieodpłatnie, w formie dokumentu elektronicznego zgodnego ze wzorem udostępnionym przez Ministerstwo Finansów, opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Zgłoszenia będzie mogła dokonać osoba uprawniona do reprezentacji spółki.

Zgłoszenie do Rejestru zawierać będzie obligatoryjnie oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia o prawdziwości zgłaszanych informacji, składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Informacje objęte zgłoszeniem mają być wprowadzane do Rejestru niezwłocznie po jego złożeniu. Zgromadzone w Rejestrze informacje mają być przechowywane przez okres konieczny do realizacji zadań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu.

4. Terminy na zgłaszanie i aktualizację danych w CRBR

Spółki wpisane do KRS przed dniem wejścia w życie przepisów o ustanowieniu CRBR, tj. 13 października 2019 r., będą miały obowiązek dokonania pierwszego zgłoszenia do Rejestru informacji o beneficjentach rzeczywistych w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie przedmiotowych przepisów, tj. do dnia 13 kwietnia 2020 r.

W przypadku natomiast spółek zarejestrowanych 13 października 2019 r. oraz po tej dacie, będą one zobligowane do dokonania pierwszego zgłoszenia do Rejestru informacji o beneficjentach rzeczywistych w terminie 7 dni od dnia rejestracji spółki w KRS, z tym zastrzeżeniem, że do biegu tego terminu nie wlicza się sobót oraz dni ustawowo wolnych od pracy.

Podmioty wpisane do CRBR będą ponadto obowiązane do każdorazowej aktualizacji danych ujawnionych w Rejestrze w razie ich zmiany. Termin na dokonanie aktualizacji wynosi w takim przypadku 7 dni od daty dokonania zmiany, z tym zastrzeżeniem, że do biegu tego terminu nie wlicza się sobót oraz dni ustawowo wolnych od pracy.

5. Sankcja za brak dopełnienia obowiązku zgłoszenia do CRBR

Zgodnie z art. 153 Ustawy spółki, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia do Rejestru wymaganych informacji w terminie wskazanym w Ustawie, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1 000 000 zł.

6. Aktualny status procedury utworzenia Rejestru

Zgodnie z aktualnymi, oficjalnymi informacjami termin utworzenia rejestru wyznaczony na 13 września 2019 r. pozostaje aktualny. W tym dniu wejdą w życie przepisy Ustawy w zakresie utworzenia Rejestru oraz Rozporządzenia wykonawczego do Ustawy określające tryb składania wniosków oraz udostępnienia informacji z rejestru.

Strona internetowa, pod którą znajdować się będzie Rejestr oraz będzie można składać zgłoszenia, nie została dotąd udostępniona. Brak jest również informacji o jej dokładnym adresie – z Rozporządzenia wynika, że ma znajdować się na stronie Ministerstwa Finansów, jednak nie widnieją tam żadne oficjalne informacje lub zapowiedzi w tym zakresie.

Jak natomiast pokazuje praktyka w innych państwach członkowskich, samo utworzenie Rejestru nie musi oznaczać jego otwarcia. W wielu krajach, w tym np. Austrii, Francji, Niemczech, Hiszpanii, Szwecji, pomimo tego, że rejestry zostały utworzone, według stanu na kwiecień 2019 nie zostały one otwarte¹. Istnieje zatem prawdopodobieństwo, że nawet jeśli polski Rejestr zostanie utworzony w terminie przewidzianym w ustawie, może on zacząć funkcjonować w późniejszym okresie. Na chwilę obecną brak jest jednak jakichkolwiek oficjalnych informacji w tym zakresie.

¹Źródło: zestawienie rejestrów beneficjentów rzeczywistych w UE 2019, Transparent Data, kwiecień 2019, www.medium.com

7. FAQ

Poniżej prezentowane są odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

1) Kogo dotyczy obowiązek zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do Rejestru?

Obowiązek raportowania beneficjentów rzeczywistych do Rejestru zgodnie z Ustawą dotyczy spółek prawa handlowego z wyłączeniem spółki partnerskiej i spółki publicznej, zatem jest to obowiązek spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, których papiery wartościowe nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym.

2) W jaki sposób ustalić beneficjenta rzeczywistego?

Identyfikacja beneficjenta rzeczywistego wymaga każdorazowego sprawdzenia danego podmiotu pod kątem istnienia osób posiadających uprawnienia, o których mowa w Definicji Ogólnej oraz sprawdzenia kolejnych punktów Katalogu. W przypadku, gdy (i) żaden ze wspólników/akcjonariuszy nie posiada więcej niż 25% udziałów/akcji, (ii) żaden z nich nie dysponuje więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym podmiotu (co wymaga każdorazowego sprawdzenia pod kątem uprzywilejowania udziałów/akcji, istnienia zastawów, prawa użytkowania lub odpowiednich porozumień między wspólnikami/akcjonariuszami), (iii) żadnemu ze wspólników/akcjonariuszy nie przysługuje łącznie prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub nie dysponuje łącznie więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta (także jako zastawy, prawa użytkowania lub w ramach porozumienia), (iv) nie ma osoby fizycznej będącej jednostką dominującą w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości to (v) jako beneficjenta rzeczywistego wskazuje się osobę zajmującą wyższe stanowisko kierownicze. Należy wskazać, że brak osób wymienionych w pkt i-iv musi być udokumentowany poprzez przykładowo informację z rejestru, w którym jest zarejestrowana dana spółka.

3) Czy osoba prawna może być beneficjentem rzeczywistym?

Nie, beneficjentem rzeczywistym zawsze jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, jeżeli jest ich więcej, niż jedna.

4) Kto dokonuje zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do Rejestru?

Zgodnie z Ustawą zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych zgłoszenia dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji spółki (tj. członek zarządu lub prokurent). Ustawa nie stwierdza wprost możliwości dokonywania zgłoszeń poprzez pełnomocnika będącego prawnikiem a brak jest na ten moment szczegółowych regulacji określających tryb i sposób składania zgłoszeń do Rejestru, zatem nie można w danej chwili odpowiedzieć w sposób jednoznaczny na to pytanie. Zgłoszenie dokonywane jest elektronicznie za pomocą podpisu potwierdzonego „Profilem Zaufanym” na ePUAP lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym, zatem taki podpis kwalifikowany z innego kraju Unii Europejskiej będzie akceptowany przy dokonywaniu zgłoszenia.

5) Czy beneficjentem rzeczywistym może być osoba niepowiązana bezpośrednio ze spółką?

Tak, może bowiem istnieć sytuacja, że wskutek zawartych umów i porozumień decydujący wpływ na spółkę będzie miała osoba, która nie jest z nią bezpośrednio powiązana. Przykładem dla tego może być sytuacja, w której wspólnik spółki posiadający 30% jej udziałów zawarł porozumienie z osobą trzecią, w którym zobowiązał się wobec niej do podejmowania określonych działań jako wspólnik tej spółki. W danym przypadku to ta osoba, z którą zostało zawarte wskazane porozumienie byłaby beneficjentem rzeczywistym spółki.

Będziemy śledzić prace nad tą ustawą i informować Państwa o wszelkich istotnych zmianach.

Otrzymane informacje mają charakter ogólny i nie dotyczą sytuacji konkretnego przedsiębiorstwa. Ze względu na szybkość zmian w polskim ustawodawstwie, prosimy o sprawdzenie, po otrzymaniu tej informacji, czy jest ona nadal aktualna.

W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości w zakresie Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych jesteśmy do Państwa dyspozycji!

Księgowość, kadry i płace, IT, usługi outsourcingowe – Państwa niezawodny Partner w Polsce.

getsix^®, jako doświadczony i silny partner biznesowy, oferuje szeroką gamę usług gospodarczych dla lokalnego rynku i inwestycji zagranicznych w Polsce. Usługi świadczone dla klienta zawsze są w centrum wszystkich działań wykonywanych przez getsix^®. Do Państwa firmy na stałe przypisana jest osoba kontaktowa. Nowoczesne usługi świadczone przez getsix^® dają Państwu możliwość skoncentrowania się wyłącznie na podstawowych działaniach i ekspansji, bez nadmiernego niepokoju związanego z codziennymi czynnościami.